Աուդիոգրքերը դարձել են հրատարակչական ոլորտի ամենաարագ զարգացող ճյուղերից մեկը՝ գրավելով միլիոնավոր ունկնդիրների ամբողջ աշխարհում։ Հեղինակների, հրատարակիչների և պրոդյուսերների համար այսօր աուդիոգիրքը երկրորդական հավելում չէ․ այն կարևոր միջոց է՝ ժամանակակից լսարանին պատմություններն ու գիտելիքները մատուցելու համար։ Իսկ այն հարթ ու բնական հոսքը, որ մենք լսում ենք ականջակալներում, իրականում արդյունք է բարդ ու բազմաստիճան աշխատանքի, որի ընթացքում ձեռագրից ծնվում է պատրաստի աուդիոգիրք։

Այս հոդվածում կնայենք կուլիսների հետևում և կանցնենք աուդիոգրքի ճանապարհը՝ դիկտորի ընտրությունից մինչև վերջնական մոնտաժ։

Քայլ 1․ Տեսլականի սահմանում

Յուրաքանչյուր աուդիոգիրք սկսվում է ձեռագրից, սակայն բոլոր գրքերը նույն ձևով հնչել չեն կարող։ Ձայնի տոնը, արագությունը և ներկայացման ոճը կախված են ժանրից, թիրախային լսարանից և հեղինակի մտադրությունից։ Գեղարվեստական վեպը պահանջում է նուրբ և հուզական ընթերցում, թրիլերը՝ ավելի լարված ռիթմ, իսկ ոչ-գեղարվեստական գրքերը՝ հստակություն և վստահություն։ Մանկական գրքերում առավել կարևոր է աշխուժությունն ու խաղիկային հնչերանգը։

Մինչ դերասանի ընտրությունը կամ ձայնագրությունը սկսելը, պրոդյուսերը (հաճախ՝ հեղինակի կամ հրատարակչի հետ միասին) սահմանում է նախագծի ընդհանուր տեսլականը․

  • Ի՞նչ է պետք, որ զգա ունկնդիրը։

  • Դիկտորը պետք է «անտեսանելի» մնա՞, թե՞ ունենա վառ անհատականություն։

  • Արդյոք անհրաժեշտ է մեկ ընթերցող, թե՞ մի քանի ձայներ։

Այս նախնական փուլը ուղղություն է տալիս ամբողջ պրոցեսին։

Քայլ 2․ Դիկտորի ընտրություն

Դիկտորի ընտրությունը ամենակարևոր որոշումներից մեկն է։ Դիկտորները ոչ միայն կարդում են տեքստը, այլև կատարում են այն՝ մարմնավորելով կերպարները և հանդիսանալով ունկնդրի ուղեկիցը։

Պրոֆեսիոնալ դիկտորները սովորաբար դերասաններ են՝ ձայնի մեծ դիմացկունությամբ և պատմելու վարպետությամբ։ Նրանք պետք է կարողանան պահպանել նույն ձայնը ժամեր շարունակ և տարբերել կերպարներին՝ օգտագործելով տեմբրի, տոնի կամ շեշտադրության փոփոխություն։

Ընտրության չափանիշները․

  • Ձայնի համապատասխանություն բովանդակությանը։ Սիրավեպին սազում է մեղմ և ջերմ հնչերանգ, բիզնես գրքին՝ վստահ ու հեղինակավոր։

  • Ակցենտ և իսկություն։ Օրինակ՝ Իռլանդիայում զարգացող պատմությունը կարող է պահանջել իռլանդական շեշտադրություն, իսկ պատմական հուշագիրը՝ պաշտոնական ու հանդիսավոր տոն։

  • Բազմակողմանիություն։ Գեղարվեստական գրքերում դիկտորը հաճախ պետք է կարողանա տարբեր կերպարների ձայները հստակ տարբերել։

  • Սեռ և ներկայացվածություն։ Ժամանակակից հրատարակիչները ուշադրություն են դարձնում բազմազանությանը և ձայնային իսկությանը։

Դիկտորը կարող է ընտրվել լսումների, մասնագիտական բազաների կամ հայտնի ձայնային դերասանների հետ համագործակցության միջոցով։ Հուշագրերի դեպքում հաճախ հենց հեղինակը է ընտրում կարդալ իր պատմությունը։

Քայլ 3․ Տեքստի պատրաստում

Դիկտորի ընտրությունից հետո տեքստը պետք է հարմարեցվի ձայնային ընթերցման համար։ Ձայնով կարդալը տարբերվում է լուռ ընթերցումից․ այստեղ կարևոր են հստակությունը, ռիթմը և հոսքը։

Այս փուլը ներառում է․

  • Խմբագրում․ ուղղվում են տպագրական սխալները և ձևաչափումը։

  • Ուղղագրական ուղեցույց․ բարդ բառերը, անձնանունները և արտասահմանյան տերմինները ստուգվում և նշվում են «արտասանության ցուցակում»։

  • Հեղինակային կամ ռեժիսորական նշումներ․ որոշվում են կերպարների առանձնահատկությունները, շեշտադրությունները կամ տոնայնությունը։

Լավ պատրաստված տեքստը ձայնագրման ընթացքում նվազեցնում է խնդիրները։

Քայլ 4․ Ձայնագրում

Սա այն պահն է, երբ գիրքը կենդանանում է։ Դիկտորները սովորաբար աշխատում են պրոֆեսիոնալ ստուդիաներում՝ ձայնամեկուսացված տարածքում և բարձրորակ տեխնիկայով։ Որոշ փորձառու դիկտորներ ունեն տնային ստուդիաներ, բայց ստուդիական վերահսկողությունը միշտ կարևոր է։

Աուդիոգրքի տևողությունը կարող է լինել 6-ից 20 և ավելի ժամ, սակայն ձայնագրության վրա ծախսվում է շատ ավելին։ Միջինում 1 պատրաստի ժամի համար պահանջվում է 3–4 ժամ ձայնագրություն։

Ինչպես է անցնում ձայնագրությունը․

  • Դիկտորը կարդում է մաս-մաս («թեյք»երով), ռեժիսորի կամ ձայնային օպերատորի հսկողությամբ։

  • Սխալները, արտասանության շեղումները կամ սխալ տեմպը անմիջապես ուղղվում են։

  • Հսկվում է ձայնի համաչափությունը․ այն պետք է նույն կերպ հնչի առաջին և վերջին օրը։

Ձայնագրությունը և՛ արվեստ է, և՛ ֆիզիկական դիմացկունության փորձություն։

Քայլ 5․ Խմբագրում

Ձայնագրությունից հետո սկսվում է պոստ-պրոդաքշնը՝ հում նյութի վերածումը ավարտուն ստեղծագործության։

Խմբագրումը ներառում է․

  • սխալների և կրկնությունների հեռացում,

  • պաուզների ճշգրտում՝ բնական ռիթմ ստանալու համար,

  • շնչառության, ձայնային կտտոցների և աղմուկի նվազեցում,

  • ձայնի, կերպարների և շեշտադրումների միատեսակություն։

Սա մանրակրկիտ աշխատանք է, որը պահանջում է և՛ տեխնիկական, և՛ երաժշտական լսողություն։

Քայլ 6․ Վերահսկում և որակի ստուգում

Խմբագրումից հետո աուդիոգիրքը ստուգվում է պրոֆեսիոնալ լսողի կողմից։ Նա ամբողջությամբ լսում է գրքի ձայնագրությունը՝ համեմատելով այն ձեռագրի հետ։

Նա ստուգում է․

  • բաց թողնված բառեր կամ նախադասություններ,

  • սխալ արտասանություններ,

  • կերպարների ձայների անհամապատասխանություն,

  • տեխնիկական խնդիրներ (աղմուկներ, ձայնի անհավասար մակարդակներ)։

Սխալները գրանցվում են, և դիկտորը կատարում է «փիքափներ»՝ լրացուցիչ կարճ ձայնագրություններ։ Դրանք տեղադրվում են արդեն պատրաստ նյութի մեջ։

Քայլ 7․ Մաստերինգ

Մաստերինգը վերջնական տեխնիկական փուլն է, որի ընթացքում ձայնը բերվում է արդյունաբերական ստանդարտներին՝ Audible, Apple Books, Google Play և այլ հարթակների համար։

Այն ներառում է․

  • ձայնի մակարդակի նորմալացում,

  • էկվալիզացիա՝ հստակության համար,

  • աղմուկի նվազեցում՝ ձայնի բնական տոնն անփոփոխ պահելով,

  • ձայնի համաչափություն ամբողջ գրքում։

Արդյունքում ստեղծվում է վերջնական, պրոֆեսիոնալ աուդիոգիրք։

Քայլ 8․ Տարածում և թողարկում

Պատրաստի աուդիոգիրքը համալրվում է մետատվյալներով՝ վերնագիր, հեղինակի անուն, դիկտորի անուն, գլխարկների բաժանում։ Այնուհետև վերբեռնվում է տարածման հարթակներում։

Թողարկման ռազմավարությունները կարող են լինել․

  • միաժամանակյա թողարկում տպագիր կամ էլեկտրոնային տարբերակի հետ,

  • դիկտորի մասնակցությունը գովազդային արշավներին,

  • անվճար փորձնական հատվածների տրամադրում ունկնդիրներին։

Մարդկային գործոնը․ ինչու է կարևոր դիկտորը

Թեև տեխնոլոգիաներն ու մոնտաժը մեծ դեր ունեն, իրականում հենց մարդու ձայնն է, որ կյանք է տալիս գրքին։ Տաղանդավոր դիկտորը կարող է ուժեղացնել էմոցիաները, փոխանցել նրբերանգները և ստեղծել հատուկ մտերմություն ունկնդրի հետ։ Շատերը հետևում են ոչ միայն հեղինակներին, այլև սիրելի դիկտորներին՝ սպասելով նրանց հաջորդ աշխատանքին։

Լավ ընթերցումը դերասանական արվեստի, տոկունության և էմպատիայի համադրություն է։ Դա է, որ տեքստը վերածում է կենդանի փորձի։

Եզրակացություն․ ճանապարհ, որը արժե անցնել

Աուդիոգրքի ճանապարհը երկար և բազմաստիճան է․ սկսած դիկտորի ընտրությունից մինչև յուրաքանչյուր նախադասության մանրակրկիտ մոնտաժ։ Սա համագործակցություն է հեղինակի, պրոդյուսերի, դիկտորի, ձայնային օպերատորի և խմբագրի միջև։ Յուրաքանչյուր քայլ կարևոր է, որպեսզի ստացվի որակյալ և ներգրավող վերջնական արդյունք։

Հաջորդ անգամ, երբ սեղմեք «Play», հիշեք․ այդ հարթ և բնական հոսքի հետևում տասնյակ ժամերի պատրաստություն, ձայնագրություն և խմբագրում կա։ Աուդիոգիրքը պարզապես չի կարդացվում․ այն ստեղծվում է, մշակվում և կենդանանում։

Եվ հենց այս ճանապարհն է՝ դիկտորի ընտրությունից մինչև վերջնական մոնտաժ, որ աուդիոգրքերը դարձնում է մեր դարի ամենաազդեցիկ արվեստաձևերից մեկը։