TikTok և BookTok․ ինչպես կարճ տեսանյութերը վաճառում են միլիոնավոր գրքեր

Մի քանի տարի առաջ գրքի հաջողությունը հիմնականում կախված էր հեղինակավոր թերթերի դրական գրախոսություններից, հեռուստատեսային հարցազրույցներից կամ հայտնի գրքային ակումբների աջակցությունից։ Այսօր գրահրատարակչական և գրքի մարքեթինգային աշխարհը փոխվել է անսպասելի ուժի շնորհիվ․ TikTok-ի։ Ավելի կոնկրետ՝ BookTok կոչվող ենթահամայնքի, որը դարձել է գրքի վաճառքների ամենաազդեցիկ շարժիչներից մեկը։ Այն, ինչ սկսվեց որպես նեղ շրջանակում ընթերցողների հարթակ, որտեղ նրանք կիսվում էին իրենց սիրելի գրքերի հուզական արձագանքներով, վերածվեց մշակութային շարժման, որն ունակ է նոր կյանք տալու հին գրքերին, ակնթարթորեն ստեղծելու համաշխարհային բեսթսելերներ և փոխելու հրատարակիչների ու հեղինակների մոտեցումները։

Այս հոդվածում կանդրադառնանք BookTok-ի երևույթին, այն պատճառներին, թե ինչու է TikTok-ի ձևաչափը արդյունավետ գրքերի համար, որ ժանրերն են հատկապես հաջողություն ունենում այս հարթակում և ինչպես են հրատարակիչներն ու հեղինակները հարմարվում նոր իրականությանը։

BookTok-ի ծնունդը

TikTok-ը, որը միջազգային շուկա դուրս եկավ 2018 թվականին, արագորեն դարձավ կարճ ու վարակիչ տեսանյութերի հարթակ՝ պարային չելենջներ, հումորային տեսահոլովակներ, գեղեցկության խորհուրդներ։ Բայց մի փոքր համայնք սկսեց օգտագործել այն գրական նպատակներով։ Երիտասարդ, կրքոտ ընթերցողները սկսեցին հրապարակել անկեղծ ու հուզական արձագանքներ։ Փոխանակ երկար վերլուծական գրախոսությունների՝ նրանք նկարում էին իրենց արտասվելը գրքի ավարտից հետո, ստեղծում էին գեղագիտական տեսանյութեր գրքի շապիկով և երաժշտությամբ կամ պարզապես գրում․ «Այս գիրքը կոտրեց ինձ ու փոխեց ընդմիշտ»։

Այս տեսահոլովակները հեռու էին ավանդական գրախոսություններից, սակայն դրանց իսկությունը և զգացմունքայնությունը գրավեցին լսարանին։ Մի քանի տարվա ընթացքում BookTok-ը դարձավ համաշխարհային երևույթ՝ հավաքելով միլիարդավոր դիտումներ և գրքերը վերածելով մշակութային խորհրդանիշների։

Ինչու է TikTok-ը արդյունավետ գրքերի համար

Առաջին հայացքից տարօրինակ է թվում՝ ինչպե՞ս կարող է 15 վայրկյանանոց տեսանյութը համոզել կարդալ 500 էջանոց գիրք։ Պատասխանը թաքնված է զգացմունքների, համայնքի և ալգորիթմների մեջ։

1. Զգացմունքները՝ վերլուծությունից առաջ
   Այնտեղ, որտեղ ավանդական գրախոսությունները կենտրոնանում են թեմաների կամ ոճի վրա, BookTok-ը ցույց է տալիս զգացմունքները։ Հեղինակի արցունքները կամ ոգևորված կինը ավելի հստակ են փոխանցում գրքի ազդեցությունը, քան 1000 բառանոց հոդված։

2. Համայնքի միջոցով բացահայտում
   TikTok-ի ալգորիթմը արագ սովորում է հետաքրքրությունները։ Երբ օգտատերը մեկ-երկու գրքային տեսահոլովակ է դիտում, ամբողջ ֆիդը լցվում է գրքային առաջարկներով։ Սա ստեղծում է համընդհանուր բացահայտման զգացում։

3. Վիրուսայնություն և թրենդեր
   Գրքերը TikTok-ում կարող են դառնալ վիրուսային այնպես, ինչպես երգերը կամ մեդիան։ Միայն մեկ տեսանյութի հաջող արձագանքը կարող է մեծացնել հետաքրքրությունը տասնյակ անգամներով և բերել վաճառքների հսկայական աճի։

Որ գրքերն են հաջողություն ունենում BookTok-ում

Չնայած բոլոր գրքերը կարող են ներկայացվել BookTok-ում, որոշ ժանրեր առանձնահատուկ հաջողություն են ունենում․

• Ռոմանտիկա և Young Adult
  Ժամանակակից սիրավեպերը և ֆենթեզի ռոմանտիկան առաջատար են։ Դրանք հարուստ են հուզական պահերով ու հարաբերություններով։ Երիտասարդական գրականությունը նույնպես հզոր ներկայություն ունի՝ ինքնության, ընկերության և մեծանալու թեմաներով։

• Ֆենթեզի և գիտաֆանտաստիկա
  Մոգական աշխարհները, մեծ հերոսները և էպիկական պատմությունները շատ լավ են տեղավորվում կարճ և գեղագիտական տեսահոլովակների ձևաչափում։

• Ուժեղ հուզական ազդեցություն ունեցող գրքեր
  Գրքեր, որոնք ստիպում են արտասվել, զարմանալ կամ ապրում ապրել, առավել հաճախ դառնում են վիրուսային։

• Հին գրքեր
  BookTok-ը հայտնի է նաև հին գրքերը նորից հանրաճանաչ դարձնելու կարողությամբ։ Նույնիսկ տպագրությունից դուրս եկած գործերը կարող են վերածնվել և վերադառնալ բեսթսելերների ցուցակներ։

Իրական ազդեցություն․ թվեր և օրինակներ

BookTok-ի ազդեցությունը տեսանելի է վաճառքների կոնկրետ տվյալներում։ Խոշոր շղթաները և փոքր գրախանութները նշում են, որ հենց BookTok-ն է բերում նոր հաճախորդների։

Օրինակներ․

• Քոլին Հուվեր․ նրա «It Ends With Us» վեպը (2016) նորից հայտնվեց հանրության ուշադրության կենտրոնում 2020-ին՝ շնորհիվ BookTok-ի, և այսօր վաճառվել է միլիոնավոր օրինակներով։

• Մեդելին Միլլեր, «Աքիլլեսի երգը»․ գիրքը, որ հրատարակվել էր 2011-ին, գրեթե տասն տարի անց դարձավ համաշխարհային բեսթսելեր։

• Ադամ Սիլվերա, «Երկուսս էլ կմեռնենք վերջում»․ 2017-ի վեպը վերածվեց հիթի BookTok-ում և նորից հասավ վաճառքների գագաթնակետին։

Այս օրինակը ցույց է տալիս, որ գրքի հաջողությունը այլևս սահմանափակված չէ միայն հրատարակությունից հետո առաջին ամիսներով։

Ինչպես են արձագանքում հրատարակիչներն ու հեղինակները

Հրատարակիչները շուտ հասկացան BookTok-ի ուժը և այսօր կիրառում են տարբեր ռազմավարություններ․

• Գործակցություն բլոգերների հետ․ գրքերի նախատպաքանակի օրինակների ուղարկում TikTok ստեղծողներին։

• Կամպանիաներ TikTok-ի համար․ շեշտը դրվում է ոչ թե պաշտոնական հաղորդագրությունների, այլ կարճ ու հուզական բովանդակության վրա։

• Հին գրքերի նոր կյանք․ հանրաճանաչ դարձած գրքերը հաճախ վերաթողարկվում են նոր շապիկներով և հատուկ տարբերակներով։

Հեղինակներն էլ են հարմարվում․ ոմանք անձամբ են նկարահանում տեսահոլովակներ, մյուսները թողնում են, որ ընթերցողները տարածեն իրենց գրքերը։

Մշակութային տեղաշարժ

BookTok-ը փոխում է ոչ միայն շուկան, այլև ընթերցանության մշակույթը․

• Մարքեթինգի ժողովրդավարացում․ այժմ որոշում են ոչ թե հրատարակիչները, այլ ընթերցողները։

• Նոր համայնքներ․ միլիոնավոր մարդիկ ամբողջ աշխարհում գտնում են իրենց նման հետաքրքրություններ ունեցողներին։

• Հաջողության նոր սահմանում․ գիրքը կարող է հաջողություն գտնել ցանկացած պահի՝ անկախ հրատարակման տարեթվից։

Քննադատություններ և սահմանափակումներ

BookTok-ը չունի միայն դրական կողմեր։ Ոմանք պնդում են, որ հարթակը գերադասում է հուզական ժանրերը՝ թողնելով ավելի բարդ կամ փորձարարական գրականությունը։ Բացի այդ, գրքի «կրճատումը» մի քանի տեսահոլովակի երբեմն դիտվում է որպես ընթերցանության թերարժեքեցում։

Սակայն նույնիսկ այդ քննադատությունների պարագայում, արդյունքը հսկայական է․ BookTok-ը գրավում է երիտասարդներին և նորից մոդայիկ է դարձնում ընթերցանությունը։

Եզրակացություն․ գրքերի ապագան TikTok-ի դարաշրջանում

BookTok-ը ցույց տվեց, որ նույնիսկ թվային աշխարհում, որտեղ գերակշռում են սոցցանցերը և վիդեոկոնտենտը, գրքերը շարունակում են հզոր ազդեցություն ունենալ։ Դրանք դեռ շարժում են մարդկանց, միավորում են համայնքներ և վաճառվում են միլիոնավոր օրինակներով։ Պարզապես ճանապարհը դեպի ընթերցող փոխվել է։ Այսօր նույնիսկ 20 վայրկյանանոց տեսահոլովակը կարող է փոխել գրքի ճակատագիրը։

Հրատարակիչները, հեղինակներն ու ընթերցողները ապրում են նոր իրականության մեջ, որտեղ TikTok-ը ոչ միայն հարթակ է, այլ նաև մշակութային ազդեցության գործիք։ Եվ սա, ինչ-որ առումով, հիշեցնում է գրականության հնագույն սկզբունքը․ պատմությունները միշտ էլ տարածվել են «բերանից բերան»։ Միայն թե այժմ դա տեղի է ունենում TikTok-ի արագությամբ։