Գրքի հրատարակումը հաճախ ընկալվում է որպես գրողի ստեղծագործական ուղու գագաթնակետ։ Ամիսներ կամ նույնիսկ տարիներ տևած գրելու, խմբագրելու ու մշակելու աշխատանքից հետո ի վերջո գալիս է պահը, երբ գիրքն արդեն պատրաստ է ընթերցողին ներկայացվելու։ Բայց ի՞նչ է լինում հետո։
Շատ հեղինակներ, հատկապես սկսնակները, զարմանքով են իմանում, որ հրատարակումը ավարտ չէ, այլ նոր՝ ոչ պակաս բարդ ճանապարհի սկիզբ։ Այս փուլի մեջ են մտնում մարքեթինգային աշխատանքները, ընթերցողների հետ կապի ստեղծումը, գրողի կարիերայի զարգացումը, հեղինակային իրավունքների կառավարումը և հոգեբանական հարմարվողականությունը։ Հրատարակիչների, գործակալների, գրական համայնքի ու ընթերցողների երկարաժամկետ աջակցությունը անփոխարինելի է այս փուլը հաջող անցնելու համար։
Այս հոդվածում կխոսենք այն մասին, թե ինչ է տեղի ունենում գրքի հրատարակումից հետո և ինչու է հեղինակի համար շարունակական աջակցությունը կենսական։
1. Գրքի ներկայացումը՝ միայն առաջին քայլն է
Հրատարակության օրը՝ լինի դա գրքի շնորհանդես, առցանց միջոցառում, թե պարզապես գրառում սոցիալական ցանցում, կարևոր պահ է։ Բայց գրեթե երբեք այն չի բերում անմիջական կոմերցիոն հաջողություն։ Վաճառքի կարճատև աճը հաճախ կտրուկ ընկնում է, եթե շարունակական մարքեթինգային աշխատանք չի իրականացվում։ Որպեսզի գիրքը գտնի իր ընթերցողներին, անհրաժեշտ է պահել հետաքրքրությունն ամիսներ շարունակ։
Շատ հեղինակներ պատրաստ չեն, որ հրատարակումից հետո նույնպես պետք է ակտիվ լինեն՝ հարցազրույցներ տալով, միջոցառումներին մասնակցելով, սոցիալական ցանցերում բովանդակություն ստեղծելով ու ընթերցողների հետ հաղորդակցվելով։ Այն հրատարակիչները, ովքեր տրամադրում են նաև հետհրատարակչական աջակցություն՝ երկարաժամկետ PR արշավներ, սոցցանցերի գործիքակազմ, գրքի հիշեցումներ իրենց պլատֆորմներում, մեծապես նպաստում են գրքի հաջողությանը։
2. Մարքեթինգը մարաթոն է, ոչ թե սփրինտ
Միամտություն է կարծել, թե գրքի մարքեթինգային աշխատանքները ավարտվում են հրատարակությունից անմիջապես հետո։ Իրականում՝ երկարաժամկետ մարքեթինգը, որն ուղղված է գրքի ընդգրկվածությանը տարբեր խմբերում (կենտրոններ, գրադարաններ, փառատոններ, ակումբներ), կարող է վճռական ազդեցություն ունենալ վաճառքի և ճանաչման վրա։
Գրքի կյանքը երկարաձգելու եղանակներից են՝
-
Սեզոնային արշավները՝ ամառային ընթերցանության կամ տոնական նվերների ցանկերում ընդգրկվելը
-
Նախորդ գրքերի նորից առաջադրումը (backlist promotion)
-
Գրքերի համատեղ մարքեթինգը նմանատիպ ժանրերի այլ հեղինակների հետ
-
Գրական ակումբների համար նախատեսված հրատարակություններ կամ քննարկման ուղեցույցներ
-
Մեդիա ու փոդքաստ հաղորդումներ նույնիսկ ամիսներ անց
-
Թարգմանական ու արտասահմանյան իրավունքի վաճառք
Այս մոտեցումներն արդյունավետ լինելու համար հեղինակին պետք է տրամադրել աջակցություն և հստակ ուղեցույց։ Հակառակ դեպքում ամբողջ ծանրությունը մնում է հեղինակի վրա։ Իսկ աջակցող հրատարակիչները կարող են այս պատասխանատվությունը կիսել և միասին կառուցել գրքի հաջող ուղին։
3. Ընթերցողների հետ կապ ու համայնքի ձևավորում
Ժամանակակից թվային աշխարհում ընթերցողների հետ կայուն կապ ստեղծելն այլևս ընտրություն չէ, այլ պարտադիր պայման է։ Սոցիալական ցանցերում, նորաձև պլատֆորմներում (օրինակ՝ Goodreads) ակտիվ ներկայությունը օգնում է ստեղծել հավատարիմ լսարան, որը նպաստում է գրքի շարունակական հաջողությանը։
Սակայն այս ամենը շատ հեղինակների համար հոգնեցնող է։ Եթե հրատարակիչները տրամադրում են մեդիա-վարժանքներ, սոցիալական ցանցերի ռազմավարության մշակում, կամ նույնիսկ ուղիղ կառավարում, դա մեծ աջակցություն է։ Բացի այդ, ժանրային գրական համայնքներն ու ստեղծագործական խմբերն օգնում են հեղինակներին միմյանց աջակցելու և համատեղ առաջխաղացման ձևեր գտնելու։
Երբ գրքի հրապարակումից ամիսներ են անցել, ընթերցողների ակտիվ ներգրավվածությունը կարող է նոր շունչ տալ գրքին՝ հատկապես գրախոսությունների, գրական ակումբների և սոցցանցերի քննարկումների միջոցով։
4. Կարիերայի պլանավորում ու հեղինակի զարգացում
Մեկ գիրք հրատարակելն արդեն նվաճում է։ Բայց գրողի երկարաժամկետ կարիերա կառուցելն այլ գործընթաց է։
Շարունակական աջակցությունը պետք է ներառի՝
-
Հաջորդ գրքերի պայմանագրերի բանակցման աջակցություն
-
Հեղինակի ոճի, դիրքի, բրենդի զարգացում
-
Հրատարակման ռազմավարության մշակում
-
Անցում նոր ժանրերի, մեդիա ձևաչափերի՝ սցենարներ, աուդիոգրքեր, շարքեր
-
Դիմում ծրագրերի, գրողների ռեզիդենցիաների, կրթաթոշակների համար
Այն հրատարակիչները և գործակալները, ովքեր ներդրում են կատարում ոչ միայն կոնկրետ գրքի, այլ հեղինակի ամբողջական աճի մեջ, նպաստում են գրողի կայուն, շարունակական և իմաստալից կարիերային։
5. Հեղինակային իրավունքներ և հոնորարներ
Գրքի հրատարակումից հետո հեղինակը սկսում է երկարաժամկետ ֆինանսական հարաբերություն հրատարակչի հետ։ Սա ներառում է հոնորարների հաշվետվություններ, իրավունքի կառավարում (օրինակ՝ թարգմանություն, աուդիո, էկրանավորում) և պայմանագրերի հնարավոր վերանայում։
Շատ հեղինակներ իրականում չեն գիտակցում, թե ինչպես են օգտագործվում իրենց իրավունքները։ Թափանցիկ հաշվետվություն, ակտիվորեն վաճառվող իրավունքներ և իրավական կողմերի վերաբերյալ կրթություն՝ այս ամենը աջակցում է հեղինակի կայուն եկամուտին ու ինքնավստահությանը։
Հրատարակիչները նաև պետք է ապահովեն հեղինակային իրավունքների պաշտպանություն՝ օրինակ, պայքարելով գրքի ապօրինի օգտագործման և տարածման դեմ։
6. Հոգեբանական և էմոցիոնալ աջակցություն
Թեև այս կետը հաճախ անտեսվում է, այն շատ կարևոր է։ Հրատարակումից հետո հեղինակները հաճախ բախվում են անհանգստության, ինքնասահմանափակման (սինդրոմ ինքնախաբեության), հանրային քննադատության։ Շատերը դժվարանում են սկսել հաջորդ գիրքը՝ ճնշման կամ սպառվածության պատճառով։
Աջակցող միջավայրը՝ լինի հրատարակիչը, գործակալը, գրողների խմբերը, թե մասնագիտական թերապևտները, կարող է դառնալ իրական հենարան։ Գրական վերանորոգման ճամբարներ, ստեղծագործական կոուչինգ, հոգեբանական աջակցություն գրողներին՝ այս բոլոր միջոցները կարևոր են գրողի կայունության համար։
Այն հրատարակիչները, ովքեր հոգ են տանում հեղինակի բարեկեցության մասին, ստանում են իրենց դիմաց նվիրված և հաջողակ հեղինակներ։
7. Գրական ժառանգության կառուցում
Մեծ գրքերը հաճախ չեն դառնում բեսթսելլեր իրենց առաջին օրը։ Որոշ գործեր ժամանակ են պահանջում՝ ընթերցող գտնելու, ճանաչում ստանալու կամ տարիներ անց «վիրուսային» դառնալու համար։ Շարունակական աջակցությունը նշանակում է գրքի հասանելիությունը, թարմությունն ու կարևորությունը պահել ժամանակի ընթացքում։
Սա ներառում է՝
-
Գրքի պահպանում տպագիր և թվային տարբերակով
-
Հեշտ որոնելիություն և պատվիրում բոլոր հարթակներում
-
Աուդիոգրքերի, խոշոր տառով տարբերակների ստեղծում
-
Գրքի ներկայացում մրցանակների
-
Հոբելյանների և կարևոր տարեթվերի նշում
Այս ամենը ոչ միայն օգնում է կոնկրետ գրքին, այլ կառուցում է հեղինակի գրական ժառանգությունն ամբողջությամբ։
Եզրակացություն՝ Գործընկերություն, ոչ թե մեկանգամյա համաձայնություն
Գրքի հրատարակումը մեկանգամյա իրադարձություն չէ։ Այն շարունակվող համագործակցության սկիզբ է հեղինակի, հրատարակչի, ընթերցողների և գրական համայնքի միջև։ Թեև գրելը մենակատար գործընթաց է, գրքի ճակատագիրն ու հեղինակի զարգացումը կախված է համագործակցությունից։
Այն հեղինակները, ովքեր ստանում են աջակցություն հրատարակումից հետո, ավելի հաճախ շարունակում են գրել, աճել և հասնել իրական հաջողության։ Իսկ այն հրատարակիչները, ովքեր աջակցում են այդ գործընթացում, ունեն ավելի հաջողակ, երկարաժամկետ գործընկերներ։
Ուրեմն ինչ է լինում հրատարակումից հետո՞։ Ամենակարևորը։ Եվ ժամանակն է, որ գրահրատարակչական ոլորտը այդ փուլին վերաբերվի նույն լրջությամբ, ինչ նախահրատարակչական աշխատանքին։


