Թվային դարում սոցիալական մեդիան հիմնովին փոխել է մեր կյանքը՝ սկսած շփման ու նորությունների սպառումից մինչև գնումներ կատարելու ու զվարճանալու եղանակները։ Ամենահետաքրքիր փոփոխություններից մեկը վերաբերում է այն ճանապարհին, որով մարդիկ այսօր հայտնաբերում, կիսվում և ընտրում են գրքեր։ Եթե մի ժամանակ գրքերի ճակատագիրը կախված էր թերթերում ու գրական ամսագրերում տպագրվող ռեցենզիաներից, ապա հիմա այդ դերը աստիճանաբար ստանձնել են սոցիալական մեդիայի ինֆլուենսերները՝ հատկապես Instagram, TikTok և YouTube հարթակներում։
Այս բլոգում մենք կխոսենք այն մասին, թե ինչպես են սոցիալական մեդիայի ինֆլուենսերները ձևավորում ժամանակակից գրքային միտումները, ինչպես են բացում նոր շուկաներ, աջակցում հեղինակներին ու վերաձևում ընթերցողների, հեղինակների և հրատարակիչների միջև փոխհարաբերությունները։
Գրքային ինֆլուենսերների վերելքը
Գրքերին նվիրված ինֆլուենսերներին հաճախ անվանում են Bookstagrammer (Instagram-ում), BookTuber (YouTube-ում) կամ BookToker (TikTok-ում)։ Նրանք իրենց համար գրավել են յուրահատուկ տեղ թվային աշխարհում՝ հրապարակելով գեղարվեստական լուսանկարներ, հուզիչ տեսաբովանդակություն և անձնական գրքային առաջարկություններ։ Այս ամենի շնորհիվ նրանք դարձել են վստահելի ձայներ միլիոնավոր ընթերցողների համար։
Ի տարբերություն պրոֆեսիոնալ գրական քննադատների՝ ինֆլուենսերներն իրենց լսարանին մոտենում են անմիջական ու մատչելի լեզվով։ Այս անմիջականությունը կառուցում է վստահություն, իսկ վստահությունը՝ ազդեցություն։ Միայն մեկ անկեղծ տեսանյութ TikTok-ում կարող է մի գիշերում գրքի վաճառքի թվերը տանել դեպի վեր։
TikTok և BookTok-ի ֆենոմենը
Գրքային միտումների մասին խոսելիս անհնար է անտեսել BookTok-ը՝ TikTok-ի ներսում ձևավորված գրական համայնքը։ Մի քանի տարվա ընթացքում այն հեղաշրջել է հրատարակչական ոլորտը՝ հատկապես Young Adult (դեռահասների), ռոմանտիկ և ֆանտաստիկ ժանրերում։
BookTok-ի ուժը կայանում է հուզական անկեղծության մեջ։ Տեսանյութերը, որտեղ ընթերցողները լաց են լինում, ժպտում կամ պարզապես բռնած են գիրքը ու ասում. «Այս գիրքը կոտրեց ինձ», դառնում են վարակիչ ու տարածվում շատ արագ։
Օրինակ՝ Քոլին Հուվերը, ով տարիներ շարունակ գիրք էր գրում, հանկարծ հայտնվեց ուշադրության կենտրոնում, երբ TikTok-ի օգտատերերը սկսեցին կիսվել իրենց հույզերով՝ կարդալով նրա գրքերը։ Վաճառքները բազմապատկվեցին, հին վերնագրերը վերածնվեցին, և նա դարձավ ԱՄՆ-ում ամենավաճառվող հեղինակներից մեկը՝ առանց ավանդական գովազդի։
Այսօր հրատարակիչները ոչ միայն ուղարկում են նախնական օրինակներ TikTok ինֆլուենսերներին, այլև ձևավորում նոր շապիկներ, որոնք ավելի «TikTok-հարմար» են։
Instagram-ի տեսողական ազդեցությունը․ Bookstagram մշակույթը
Instagram-ում գրական համայնքը՝ Bookstagram-ը, միավորում է տեսողական գեղագիտությունն ու գրական քննարկումները։ Ինֆլուենսերները հրապարակում են գունեղ լուսանկարներ գրքերի շապիկներով, մեկնաբանություններով լի էջերով, հարմարավետ ընթերցանության անկյուններով և գունային սկեմայով դասավորված գրադարակներով։
Բայց գեղեցիկ պատկերներից դուրս նրանք գրում են խորքային կարծիքներ, կազմակերպում մրցույթներ և ընթերցողական մարտահրավերներ։ Հատկապես Bookstagram-ը արդյունավետ է նեղ ժանրերի ու նոր հեղինակների համար։ Շքեղ շապիկով գիրքը կարող է հավաքել հազարավոր հավանումներ և բազում ընթերցողներ։
Անկախ հեղինակներն ու փոքր հրատարակիչները մեծապես օգտվում են այս հարթակից՝ հասնելով իրենց թիրախային լսարանին միկրոինֆլուենսերների միջոցով։
YouTube-ը՝ երկարաձև վերլուծությունների հարթակ
YouTube-ի BookTube համայնքը նախընտրում է երկար տեսանյութերի ձևաչափը՝ ամսական ամփոփումներ, ընթերցանության վլոգեր, նոր գրքերի տեսություններ և խորքային վերլուծություններ։ Այս ձևաչափը հնարավորություն է տալիս ներկայացնել ավելի բովանդակային կարծիքներ ու խորությամբ քննարկել գրքերի թեմաները։
BookTube-ում ընթերցողական համայնքի զգացողությունը շատ ուժեղ է։ Ինֆլուենսերները հաճախ կարդում են նույն գիրքը, կազմակերպում համատեղ ընթերցումներ ու քննարկումներ։ Այս միասնությունը ստեղծում է էֆեկտ, երբ մեկ հայտնի BookTuber-ի խորհուրդը արագ տարածվում է ամբողջ հարթակում։
Բացի այդ, BookTube-ը շատ ավելի բազմազան է, քան ավանդական մեդիան։ Այստեղ ակտիվ են տարբեր մշակույթների, ազգությունների և գենդերային ինքնության ներկայացուցչներ, ովքեր բարձրաձայնում են այն գրքերը, որոնք հաճախ անտեսվում են։
Տնտեսական ազդեցությունը՝ բեսթսելլերից մինչև դեֆիցիտ
Սոցիալական մեդիայի ազդեցությունը գրքի վաճառքի վրա ոչ միայն տեսանելի, այլև չափելի է։ Հրատարակիչները հաճախ արձանագրում են, որ որոշ գրքեր, որոնք դառնում են վիրուսային TikTok-ում կամ Instagram-ում, միանգամից դառնում են բեսթսելլերներ։
Հաճախ նույնիսկ հին գրքերը՝ հրատարակված տարիներ առաջ, վերադառնում են ուշադրության կենտրոն։ Օրինակ՝ Մադելին Միլլերի Աքիլլեսի երգը կամ Ադամ Սիլվերայի Եվ նրանք երկուսն էլ մահանում են վերջում նորից մեծ պահանջարկ ստացան՝ շնորհիվ TikTok տեսանյութերի։
Խանութներն արձագանքում են այս միտումներին՝ առանձին բաժիններ հատկացնելով «BookTok» գրքերին։ Նույնիսկ Amazon-ը այժմ ունի «Տրենդային TikTok-ում» նշումներով էջեր։
Նոր գրական ճաշակի ձևավորողներ
Ինֆլուենսերները դարձել են ժամանակակից գրական ճաշակի նոր մշակողները։ Եթե նախկինում ընթերցողները հետևում էին գրական մրցանակներին ու պաշտոնական գրախոսություններին, ապա այսօր նրանք որոնում են՝ ինչ գիրք է «տաք թեմա» Instagram-ում կամ TikTok-ում։
Սակայն այս փոփոխությունը որոշակի մտահոգություններ է առաջ բերում։ Օրինակ՝ արդյո՞ք գրքերի որակը զոհվում է հուզական ազդեցության օգտին։ Արդյո՞ք հրատարակիչները չափից դուրս են կախված դարձել վիրսալություննից։
Մյուս կողմից, սա նաև բերում է դրական հետևանքներ՝ ընթերցանության հասանելիությունը մեծացել է, նոր հեղինակների ձայներն են լսվում, իսկ երիտասարդ սերունդը կրկին սիրահարվում է գրքերին։
Ինչպես են հեղինակներն ու հրատարակիչները հարմարվում
Հեղինակներն ու հրատարակիչները սկսում են գիտակցել այս նոր իրականությունը։ Գովազդային բյուջեներում այժմ ներառվում են համագործակցություններ ինֆլուենսերների հետ։ Շապիկներն ու վերնագրերը ձևավորվում են այնպես, որ գրավեն սոցիալական մեդիայի ալգորիթմները։
Շատ հեղինակներ նույնիսկ բացում են TikTok կամ Instagram էջեր՝ անմիջականորեն շփվելու իրենց ընթերցողների հետ։
Սա հատկապես մեծ հնարավորություն է ինքնահրատարակվող հեղինակների համար։ Օրինակ՝ Kindle Direct Publishing-ի միջոցով նրանք կարող են հրատարակվել ինքնուրույն և, ճիշտ ինֆլուենսերի օգնությամբ, հասնել հաջողության նույնիսկ ավելի արագ, քան ավանդական հրատարակիչները։
Մութ կողմը՝ միտումներն ընդդեմ բովանդակության
Անշուշտ, ազդեցությունն ունի նաև բացասական կողմեր։ Երբեմն միայն ամենահայտնի գրքերն են հայտնվում ուշադրության կենտրոնում՝ իսկ յուրօրինակ ու փորձարարական գործերը մնում են ստվերում։ Բովանդակության ստեղծման ճնշումը կարող է փոխարինել իրական ընթերցանության փորձը։
Բացի այդ, միշտ չէ, որ վճարված համագործակցությունները ճիշտ կերպով նշվում են։ Սա կարող է կոտրել ինֆլուենսերի ու հետևորդի միջև վստահությունը։ Որպեսզի ինֆլուենսերը պահպանեն իրենց հեղինակությունը, անհրաժեշտ է թափանցիկություն և ազնվություն։
Բարեբախտաբար, շատ ինֆլուենսերներ գիտակցում են իրենց պատասխանատվությունը և կառուցում են վստահելի հարթակներ։ Իսկ իրենց լսարանները դառնում են ավելի կրթված և ընտրողունակ։
Եզրակացություն․ գրքերի ապագան՝ սոցիալական է
Ինֆլուենսերները չեն փոխարինում գրական ավանդական հաստատություններին․ նրանք ընդլայնում են դրանք։ Նրանք ներշնչում են նոր ընթերցողներ, խթանում գրական բազմազանությունը և ընթերցանությունն իրենց հետևորդների համար դարձնում են կենսական ու ուրախ գործընթաց։
Այսօր, երբ միլիոնավոր մարդիկ TikTok-ում խոսում են գրքերի մասին կամ իրենց Instagram-ում ցուցադրում իրենց գրադարակները, դա նշան է ոչ թե փոփոխության վախից, այլ պատմությունների հզոր ուժի շարունակականությունից։
Եթե դուք հեղինակ եք, ընթերցող կամ հրատարակիչ, ապա սոցիալական մեդիայի դերը հասկանալը այլևս ոչ թե ցանկալի է, այլ անհրաժեշտ։ Քանի որ այսօր մեկ տեսանյութը կարող է գիրքը դարձնել բեսթսելլեր, փոխել հեղինակային կարիերան կամ հարուցել գլոբալ քննարկում — ընդամենը մի էջից։