Երբ ընթերցողը ձեռքին է վերցնում գիրքը, նա սովորաբար նայում է շապիկին, հետո՝ անոտացիային, իսկ եթե հետաքրքրությունը հաղթում է, շրջում է առաջին էջերը։ Եվ հենց այնտեղ է նա հանդիպում ինչ-որ բանի, որը ձևավորում է ամբողջ գրքի տոնը՝ առաջաբանին կամ նախաբանին։ Սրանք հաճախ են բաց թողնում, բայց իրականում դրանք կարող են լինել նույնքան ազդեցիկ, որքան գիրքը՝ ստեղծելով կապ հեղինակի և ընթերցողի միջև, տալով համատեքստ, երախտագիտություն կամ հեղինակություն։

Նախաբանն ու առաջաբանը գրելու գործընթացը պարզապես ձևականություն չէ։ Դա արվեստ է, որը պահանջում է անկեղծություն, նրբություն և նպատակաուղղվածություն։ Անկախ նրանից՝ դուք ներկայացնում եք ձեր սեփական աշխատանքը, թե մեկ ուրիշի ստեղծագործությունը, լավ նախաբանի կամ առաջաբանի ստեղծումը կարող է էականորեն փոխել գրքի ընկալումը։

Ինչ տարբերություն կա առաջաբանի և նախաբանի միջև

Նախքան գրելու անցնելը, կարևոր է հասկանալ տարբերությունը այս երկու ձևերի միջև, որոնք հաճախ շփոթում են։

Առաջաբանը սովորաբար գրում է ոչ թե հեղինակը, այլ մեկ ուրիշը՝ գիտնական, գրականագետ, գործընկեր կամ հանրային գործիչ։ Առաջաբանի նպատակը գրքին հեղինակություն և համատեքստ տալն է։ Այն ընթերցողին ասում է․ այս գիրքը կարևոր է, և ահա՝ ինչու։

Նախաբանը, հակառակը, գրում է ինքն հեղինակը։ Դա անձնական խոսք է՝ պատմություն այն մասին, թե ինչպես է ծնվել գիրքը, ինչ է ոգեշնչել հեղինակին, ինչ դժվարությունների է նա բախվել։ Այստեղ չկա ինքնագովազդ կամ չափազանց մեծ համեստություն․ կա միայն անկեղծություն և հույս՝ ընթերցողի հետ կիսվելու իր մտքերով։

Կարճ ասած՝

Առաջաբանը պատասխանում է՝ ինչո՞ւ է այս գիրքը կարևոր,

Նախաբանը՝ ինչո՞ւ եմ ես այն գրել։

Երկուսն էլ կարող են լինել նույն գրքում, բայց յուրաքանչյուրն ունի իր առաքելությունն ու տոնը։

Առաջաբանի նշանակությունը և ուժը

Առաջաբանը սովորաբար գրում է մեկը, ում ընթերցողը վստահում է՝ հեղինակավոր գիտնական, գրաքննադատ կամ հանրային դեմք։ Բայց նրա արժեքը միայն հեղինակության մեջ չէ։ Ավելի կարևոր է՝ մեկնաբանությունը։

Լավ առաջաբանը չպետք է պարզապես գովի հեղինակի աշխատանքը։ Այն պետք է օգնի ընթերցողին հասկանալ, թե ինչպես է պետք մոտենալ գրքին և ինչու այն կարևոր է։ Այն կարող է բացատրել գրքի տեղը մշակութային կամ մտավոր դաշտում, ընդգծել դրա արդիականությունը կամ յուրահատկությունը։

Օրինակ՝ էկոլոգիական թեմաներով էսսեների ժողովածուի առաջաբանը կարող է գրել հայտնի գիտնականը՝ բացատրելով գրքի գաղափարների հրատապությունը։ Մեմուարի առաջաբանը կարող է գրել հեղինակի մտերիմը՝ հաստատելով պատմության անկեղծությունը։

Լավ առաջաբանը պետք է.

Ստեղծի վստահություն՝ բացատրելով, թե ինչու արժե կարդալ գիրքը,

Տա համատեքստ՝ բացատրելով գրքի տեղը լայն դաշտում,

Հետաքրքրի ընթերցողին,

Խուսափի չափազանց գովեստից,

Լինի հակիրճ և հստակ՝ մի քանի էջից ոչ ավելի։

Առաջաբանի ամենամեծ սխալը այն է, երբ այն վերածվում է գովազդի։ Բայց դրա նպատակը չէ վաճառել՝ այլ լուսավորել։

Նախաբանի էությունը

Եթե առաջաբանը տալիս է գրքին հեղինակություն, ապա նախաբանը տալիս է նրան հոգի։ Այստեղ հեղինակը խոսում է ընթերցողի հետ անձամբ՝ անկեղծ և պարզ տոնով։ Դա հնարավորություն է բացահայտելու գրքի ստեղծման պատմությունը և կիսվելու ներշնչման ու մտորումների հետ։

Նախաբանում հեղինակը կարող է՝

պատմել գրքի գաղափարի ծագման մասին,

նկարագրել ստեղծագործական գործընթացը,

արտահայտել շնորհակալություն՝ աջակցողներին,

տալ կարդալու ուղեցույցներ՝ ինչպես ավելի լավ ընկալել նյութը։

Նախաբանը չպետք է լինի գրքի բովանդակության ամփոփագիր։ Դա ավելի շուտ պատմություն է՝ թե ինչպես է գիրքը ծնվել։ Տոնը պետք է լինի անկեղծ, բայց ոչ չափազանց անձնական։

Լավ օրինակ է Մերի Շելլիի նախաբանը Ֆրանկենշտեյն վեպի համար, որտեղ նա պատմում է, թե ինչպես ընկերների հետ պատմվածքների խաղի ընթացքում ծնվեց գաղափարը։ Այդ պատմությունը մարդկային շունչ է հաղորդում դասական գործին։

Ոճ, տոն և կառուցվածք

Առաջաբանը և նախաբանը մի նպատակ ունեն՝ պատրաստել ընթերցողին գիրքը հասկանալու և զգալու համար։ Ահա մի քանի սկզբունք՝ հաջողելու համար։

1. Սկսեք նպատակից

Առաջին նախադասություններից պետք է հասկանալի լինի՝ ինչու է գրվել այս տեքստը։

Առաջաբանի օրինակ․ «Թվային աղմուկի այս դարում այս գիրքը հիշեցնում է, թե ինչ է նշանակում խոր ընթերցանություն»։

Նախաբանի օրինակ․ «Այս գիրքը չպետք է գոյանար։ Ամեն ինչ սկսվեց մի հարցից, որը չէր թողնում ինձ հանգիստ»։

2. Ընտրեք ճիշտ տոն

Առաջաբանը պետք է լինի պաշտոնական, բայց ջերմ, իսկ նախաբանը՝ անձնական, բայց ոչ չափազանց զգացմունքային։ Խուսափեք ձևական արտահայտություններից, եթե դրանք ոչ մի արժեք չեն ավելացնում։

3. Պահպանեք պատմողականությունը

Նույնիսկ կարճ տեքստը շահում է, երբ ունի փոքրիկ պատմություն՝ մի պահ, հանդիպում կամ ներշնչման ակնթարթ։ Մարդիկ հիշում են պատմություններ, ոչ թե բացատրություններ։

4. Լ եղեք հակիրճ

Լավ առաջաբանը կամ նախաբանը պետք է թողնի ընթերցողին ավելի շատ իմանալու ցանկություն։ Երկու-երեք էջը բավական է։

5. Ավարտեք ակնկալիքով

Վերջաբանը պետք է լինի կամ մեղմ հրավեր, կամ հետաքրքրություն արթնացնող միտք.
«Այժմ սկսվում է ճամփորդությունը» կամ «Այս գիրքը կփոխի ձեր աշխարհընկալումը»։

Հաճախակի սխալներ

Նույնիսկ փորձառու հեղինակները երբեմն սխալվում են։ Ահա ինչից պետք է խուսափել.

Աչքածակ գովեստից,

Սյուժեի բացահայտումից,

Չափազանց մասնագիտական կամ ինքնագովազդային տոնից,

Չափազանց երկար կամ անհասկանալի նախաբաններից,

Տոնի անհամապատասխանությունից գրքի ոճին։

Երբ արժե ներառել նախաբան կամ առաջաբան

Ոչ բոլոր գրքերն են դրա կարիքը զգում։ Բայց կան դեպքեր, երբ դրանք իսկապես արժեք են ավելացնում.

Գիտական կամ ոչ գեղարվեստական գրականություն,

Հիշողություններ և էսսեներ,

Թարգմանություններ կամ վերատպումներ,

Հեղինակի առաջին գործերը, որտեղ անհրաժեշտ է ինքնաներկայացում։

Իսկ թեթև ընթերցանության համար, օրինակ՝ սյուժետային վեպերի, երկար նախաբանները կարող են ավելորդ լինել։

Սկզբի կախարդանքը

Ինչ է դարձնում լավ առաջաբանը կամ նախաբանը հիշվող՝ ոչ թե նրա կառուցվածքը կամ կանոնները, այլ ոգին։ Դրանք ընթերցողին ասում են․ մոտեցիր, նախքան կարդալը ուզում եմ քեզ մի բան պատմել։

Նրանք ստեղծում են վստահություն և սպասում։ Այս աշխարհում, որտեղ բոլորը շտապում են անցնել բուն բովանդակությանը, նախաբանի արվեստը հիշեցնում է․ համատեքստը նույնպես իմաստի մաս է։ Այն, թե ինչպես է սկսվում պատմությունը—even նախքան առաջին գլուխը,— ազդում է ամբողջ ընկալման վրա։

Ուստի՝ անկախ նրանից դուք գրում եք ձեր սեփական գրքի նախաբանը, թե ներկայացնում մեկ ուրիշի ստեղծագործությունը, վերաբերվեք այս պահին ուշադրությամբ։ Դա պարզապես ձևականություն չէ․ դա ընթերցողի առաջին քայլն է դեպի ձեր աշխարհը, և այն արժանի է հոգատարության, հստակության և նրբաճաշակության։