Ցանկացած գրքի հետևում, որը դուք տեսնում եք գրախանութի դարակում, թաքնված է մի երկար ճանապարհ, որը սկսվել է շատ ավելի վաղ, քան տպագրվել է առաջին նախադասությունը։ Ամեն վերնագրի հիմքում ընկած է լավ մտածված որոշում՝ կայացված հրատարակչական գործընթացի կարևորագույն փուլերից մեկի ընթացքում՝ խմբագրական հանդիպման ժամանակ։ Դրա ժամանակ է որոշվում՝ արժե՞ արդյոք ներդնել տվյալ նախագծի մեջ ուժ, ժամանակ և ֆինանսներ։

Այս բլոգում մենք մանրամասն կծանոթանանք՝ ինչպես են հրատարակչությունները ընտրում՝ որ գրքերն արժե հրատարակել։ Մենք կխոսի խմբագրական հանդիպումների ընթացքի, քննարկման չափանիշների և որոշում կայացնելու ներքին գործընթացի մասին։

Ի՞նչ նպատակ են ծառայում խմբագրական հանդիպումները

Ցանկացած հրատարակչության հիմքում խմբագրական թիմն է՝ խմբագիրներ, մարքեթինգի մասնագետներ, հեղինակային իրավունքների պատասխանատուներ, երբեմն՝ դիզայներներ ու վաճառքի բաժնի ներկայացուցիչներ։ Նրանք պարբերաբար հավաքվում են խմբագրական հանդիպումների՝ քննարկելու ներկայացված ձեռագրերն ու գրքային առաջարկները։

Նպատակը պարզ է՝ գնահատել՝ արդյոք տվյալ նախագիծը համահունչ է հրատարակչության առաքելությանը, և ունի՞ արդյոք շուկայի հաջողության հնարավորություն։
Սակայն այս քննարկումներն ընդամենը գեղարվեստական ճաշակի կամ լեզվական վարպետության շուրջ չեն. դրանք նաև բիզնես որոշումներ են, հիմնված շուկայի վերլուծության, ընթերցողական պահանջարկի և ռազմավարական նպատակների վրա։

Որտեղի՞ց է սկսվում ամեն ինչ՝ ձեռագրի ներկայացում

Նախքան ձեռագիրը կհասնի խմբագրական հանդիպման սեղան, այն արդեն անցնում է նախնական դիտարկում։ Շատ ձեռագրեր խմբագրին հասնում են գրական գործակալների միջոցով, որոնք ներկայացնում են հեղինակներին։ Նրանք կատարում են որոշակի ֆիլտրացիա՝ ներկայացնելով միայն այն նախագծերը, որոնք գրավիչ են, ամբողջական և կարող են մրցունակ լինել։

Եթե խմբագիրը հետաքրքրված է, նա պատրաստվում է խմբագրական հանդիպմանը՝ նախագծի ներկայացման, պաշտպանման և թիմի համոզման նպատակով։

Ինչպե՞ս են խմբագիրները պատրաստվում հանդիպմանը

Խմբագիրը պատրաստում է մանրամասն ներկայացում, որը ներառում է՝

  • Ձեռագրի համառոտ ամփոփում

  • Հեղինակի մասին տեղեկատվություն (հետին պատմություն, նախկին հրատարակություններ, մասնագիտական փորձ)

  • Նմանատիպ գրքերի վերլուծություն (այն գրքերն ու թեմաները, որոնք հաջողություն են ունեցել շուկայում)

  • Թիրախային լսարանի և շուկայի գնահատում

  • Արտադրական ու տեխնիկական մանրամասներ (էջերի քանակ, գունավոր էջեր, ձևավորում)

  • Ֆինանսական կանխատեսում (արտադրության ծախսեր, մարքեթինգային բյուջե, եկամտաբերություն)

Այս տեղեկատվությունը խմբագրական թիմին հնարավորություն է տալիս գնահատել նախագիծը համալիր տեսանկյունից՝ ոչ միայն գրական, այլև կոմերցիոն։

Խմբագրական հանդիպման ընթացքը՝ ինչպե՞ս է կայացվում որոշումը

Խմբագրական հանդիպումները կարող են լինել ակտիվ, երբեմն բուռն քննարկումներով լեցուն գործընթաց։ Դրանք կառուցված են հետևյալ փուլերով՝

1. Ներկայացում

Խմբագիրը ներկայացնում է գիրքը, բացատրում՝ ինչի մասին է, ինչով է յուրահատուկ, ով է հեղինակը, և ինչու պետք է հրատարակչությունը դա հրատարակի։ Սովորաբար ներկայացվում են մի քանի գլուխ կամ հատված ձեռագրից։

2. Քննարկում

Ներկայացումից հետո սկսվում է քննարկումը։ Մարքեթինգի մասնագետները վերլուծում են՝ որքան գրավիչ կլինի գիրքը լսարանի համար։ Վաճառքի բաժնի ներկայացուցիչները խոսում են՝ արդյոք հնարավոր է այն տեղավորել գրախանութներում, իսկ իրավաբանները՝ միջազգային իրավունքների վաճառքի հնարավորությունների մասին։

Հնչում են այսպիսի հարցեր՝

  • «Արդյոք կա նման բովանդակության պահանջարկ շուկայում»

  • «Իսկ հեղինակը կարո՞ղ է մասնակցել իր գրքի առաջխաղացմանը»

  • «Նշանակո՞ւմ է այս գիրքը մի բան, որը բացակայում է մեր հրատարակչական գծում»

  • «Արժե՞ այս նախագծի մեջ ներդնել ռեսուրսներ, թե ոչ»

3. Որոշման կայացում

Որոշումները հաճախ կայացվում են համաձայնությամբ, բայց երբեմն՝ հրատարակչության ղեկավարն է կայացնում վերջնական որոշումը։ Եթե նախագիծը հավանության է արժանանում, խմբագիրը իրավասու է գրավոր առաջարկ ներկայացնել հեղինակին կամ նրա գործակալին։ Հակառակ դեպքում նախագիծը մերժվում է կամ վերադառնում է հետագա վերամշակման համար։

Որո՞նք են հիմնական չափանիշները

Թեև յուրաքանչյուր գիրք յուրահատուկ է, որոշ հիմնական չափանիշներ մշտապես կիրառվում են՝

1. Շուկայական պահանջարկ

Ամենակարևոր հարցն է՝ ո՞ւմ է ուղղված այս գիրքը։ Կարո՞ղ ենք այն վաճառել։ Ունի՞ արդյոք այն շուկա, թե շատ նեղ թեմայի շուրջ է։

2. Հեղինակի ներկայություն

Հատկապես ոչ գեղարվեստական գրքերի դեպքում մեծ առավելություն է, երբ հեղինակն ունի հետևորդներ, ներկայություն սոցիալական ցանցերում կամ հանրային ոլորտում։

3. Գրական որակ

Ձեռագիրը պետք է լինի գրավիչ, ընթեռնելի, ունենա ուժեղ ձայն և կառուցվածք։ Խմբագիրները ցանկանում են ոչ միայն բովանդակություն, այլ նաև բարձր գեղարվեստական մակարդակ։

4. Նմանատիպ գրքերի փորձ

Ի՞նչ գրքեր են հրապարակվել նմանատիպ թեմայով։ Ինչպիսի՞ հաջողություն են ունեցել։ Սա օգնում է կանխատեսել ապագա վաճառքները։

5. Օրիգինալություն և արդիականություն

Արդյոք գիրքը տալիս է նոր հայացք կամ թեմա։ Տարածվա՞ծ է արդյոք նման մոտեցումը շուկայում։ Հաճախ գիրքը պետք է լինի միաժամանակ և արդիական, և տարբերվող։

6. Արտադրական ռիսկեր

Եթե գիրքը պահանջում է բարձրորակ տպագրություն, նկարազարդումներ կամ արտասովոր դիզայն՝ այդ ամենը ավելացնում է արտադրական բյուջեն, ինչը կարող է լինել որոշիչ գործոն։

Ի՞նչ է տեղի ունենում հաստատումից հետո

Եթե նախագիծը հաստատվում է, խմբագիրը ներկայացնում է առաջարկագիր՝ պարունակող հոնորար, ռոյալթի պայմաններ, ժամկետներ։ Հետո սկսվում է հրատարակչական գործընթացը՝ խմբագրում, ձևավորում, մարքեթինգ, տարածում։

Այն նախագծերը, որոնք մերժվում են, երբեմն կարող են վերադառնալ՝ բարելավված տարբերակով։ Կամ էլ հայտնաբերում են նոր հրատարակիչ, որը համահունչ է գիրքի գաղափարին։

Հավասարակշռություն արվեստի և բիզնեսի միջև

Խմբագրական հանդիպումները հրատարակչական աշխարհի ամենաբարդ, բայց հետաքրքիր փուլերից են։ Խմբագիրները պետք է սիրահարվեն տեքստին, բայց նաև կարողանան բիզնես լեզվով ներկայացնել ու պաշտպանել նախագիծը։ Նրանք գործում են գեղարվեստական նուրբ բնազդի և շուկայական վերլուծության միախառնության մեջ։

Սակայն, նույնիսկ երբ քննարկումները թվալով պրագմատիկ են, դրանց հիմքում մեկ բան է՝ սերը գրքի հանդեպ։ Խմբագիրները ոչ թե պարզապես հրատարակում են, այլ ցանկանում են աշխարհին ներկայացնել կարևոր գրքեր՝ այնպիսիք, որոնք կհիշվեն։

Վերջաբանի փոխարեն

Երբ հաջորդ անգամ գիրք եք վերցնում ձեռքներիդ, հիշեք՝ այն անցել է բազում քննարկումների, հարցերի ու նվիրված մարդկանց ձեռքերով։ Ինչ-որ մեկը հավատացել է այդ պատմությանը, պայքարել է դրա համար խմբագրական սեղանի շուրջ և թիմ կազմել այն կյանքի կոչելու համար։

Այդ գործընթացը գրքի անտեսանելի ուղին է՝ իսկական հրատարակչական աշխատանքը, որը թույլ է տալիս գրքերին ճանապարհ գտնել դեպի ընթերցողների սրտերը։